ارتباط میکروبیوم با سلامت نوزاد و نقش پروبیوتیک ها در دوران نوزادی

ارتباط میکروبیوم با سلامت نوزاد و نقش پروبیوتیک ها در دوران نوزادی : اولین و مهمترین راه انتقال باکتری­ها به بدن نوزاد، انتقال از بدن مادر است. قبلا تصور بر این بود که محیط داخل رحم کاملا استریل بوده و تا زمان تولد، کلونیزاسیون باکتریها آغاز نمی­شود، ولی بر اساس آخرین تحقیقات، انتقال باکتری­ها به بدن نوزاد، در دوران جنینی و قبل از تولد صورت می­گیرد. با افزایش رشد و تکامل دستگاه عصبی در سه ماهه سوم بارداری، جنین شروع به بلع مقادیر فراوانی مایع آمنیوتیک می نماید که باعث ورود میکروبیوم رحم به دستگاه گوارش نوزاد می­گردد که وجود باکتری­های مشترک بین مکونیوم و مایع آمنیوتیک نیز این مسئله را تائید می­کند. بیش از 99 درصد میکروفلور گوارشی را باکتری­های بی­هوازی تشکیل می­دهند. نوزادانی که از طریق زایمان طبیعی به دنیا می­آیند، دارای باکتری­های طبیعی واژن مادر مانند لاکتوباسیلوس و پری­وتلا در دستگاه گوارش خود هستند، در حالی که در سیستم گوارشی نوزادانی که با سزارین به دنیا می­آیند، اغلب باکتری­های اپیدرمی نظیر کلوستریدیوم، استافیلوکوکوس و پروپیونی­باکتریوم وجود داشته و تعداد باکتری­های بی­هوازی، باکتروئیدس و بیفیدوباکتریوم کمتر است. فلور میکروبی نوزاد تازه متولد شده تحت تاثیر نوع زایمان (طبیعی یا سزارین)، فلور میکروبی بدن مادر و رژیم غذایی، متفاوت می­باشد و کلونیزاسیون میکروفلور مناسب از بدو تولد و حتی قبل از آن نقش بسزایی در سلامت دستگاه گوارش و تکامل سیستم ایمنی نوزادان دارد. پس از ورود و کلونیزاسیون باکتریها در دستگاه گوارش، سیستم ایمنی نوزاد به سرعت تحت تاثیر فلور گوارشی، مواد غذایی، ورود میکروب های جدید و سایر عوامل محیطی، تکامل می­یابد و به بلوغ می­رسد. تغذیه از شیر مادر و آغاز استفاده از غذای جامد باعث تغییر میکروبیوم گوارشی و افزایش باکتریهایی مانند استرپتوکوکوس و باکتروئیدس شده که با بیان ژنهای باکتریایی جدید، بدن نوزاد قادر به هضم ترکیبات جدید، بیوسنتز ویتامین­ها و تولید متابولیت­هایی مانند بوتیرات و استات خواهد بود. همچنین میکروفلور گوارشی می­تواند از طریق رقابت بر سر مواد غذایی و جایگاه­های اتصال، فرصت رشد و تکثیر را از پاتوژن­ها بگیرد و با ایجاد سد مخاطی، به یکپارچگی مخاط کمک کند. نتیجه تعامل میکروبیوم گوارشی با سیستم ایمنی، تنظیم فعالیت TLR ها، فعالسازی لنفوسیت­های T، تعدیل ترشح سایتوکاین­های التهابی و ضد التهابی و فعالسازی لنفوسیت­های B در غدد لنفاوی مزانتر می باشد.

در زندگی امروز با توجه به رواج عمل سزارین و تغییر در سبک زندگی و تغذیه نامناسب مادران در دوران بارداری، احتمال اینکه نوزادان فرصتی برای کسب فلور گوارشی مناسب در دوران جنینی و حین تولد داشته باشند، بسیار کاهش می­یابد و آنان را در برابر شرایط و بیماریهای مختلف مانند کولیک، ضعف سیستم ایمنی، اختلالات گوارشی، آلرژی و درماتیت آتوپیک آسیب پذیر می­کند. پروبیوتیک­ها میکروارگانیسم های زنده­ای هستند که دارای اثرات مفید فراوانی بر  سلامت گوارشی و تعدیل عملکرد سیستم ایمنی مخصوصا در نوزادان دارند. از پروبیوتیکها که اکثرا عضو گروه باکتری­های اسید لاکتیک (مانند لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم) هستند، برای کودکان و نوزادان می­توان در شرایط متعددی مانند دردهای شکمی و کولیک، نفخ و یبوست، عدم تحمل لاکتوز، ریفلاکس، گاستروآنتریت­های ویروسی و باکتریایی، اسهال ناشی از آنتی­بیوتیک و در زمان شیوع بیماری­های فصلی و عفونی مانند سرماخوردگی استفاده نمود. همچنین از پروبیوتیک­ها برای جلوگیری از بروز انتروکولیت نکروزان (NEC) بخصوص در نوزادان نارس می­توان بهره جست. علاوه بر این، پروبیوتیک­ها با تعدیل فعالیت سلول­های Th₂و کاهش تولید IgE ، در پیشگیری از بروز اگزما و درماتیت آتوپیک در نوزادان موثرند.

:Reference

1. Kliegman, Robert M., Nelson Text Book of Pediatrics, Edition 20, 2015.

2. Gritz EC and Bhandari V (2015) The human neonatal gut microbiome: a brief review. Front. Pediatr. 3:17.